Φαραντούρης: Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσφεύγει στο Δικαστήριο της ΕΕ για τον «Κανονισμό-κερκόπορτα για την Τουρκία»

Την προσφυγή στο Δικαστήριο της ΕΕ κατά της Κομισιόν και του Συμβουλίου (Υπουργών) έκανε γνωστή από τις Βρυξέλλες ο ευρωβουλευτής και μέλος της Επιτροπής Ασφάλειας & Άμυνας, καθηγητής Νικόλας Φαραντούρης, όπως είχε προαναγγείλει με δηλώσεις του στις 27 Μαΐου.

Ειδικότερα, η Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων (JURI) έκρινε ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οφείλει να εκκινήσει άμεσα τη νομική διαδικασία σχετικά με τον Κανονισμό SAFE στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για παραβίαση της θεσμικής ισορροπίας και της δημοκρατικής νομιμότητας.

Η απόφαση αυτή έρχεται ως απάντηση στον τρόπο με τον οποίο υιοθετήθηκε ο Κανονισμός SAFE – ένα χρηματοδοτικό εργαλείο ύψους 150 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας στην Ευρώπη, στο οποίο μπορεί να συμμετάσχει και η Τουρκία και μάλιστα ως «ομονοούσα» χώρα (χώρα υπό ένταξη στην ΕΕ).

Όπως επισημαίνει ο κ. Φαραντούρης, ο Κανονισμός υιοθετήθηκε χωρίς τη «συναπόφαση» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όπως προβλέπει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο (Συνθήκη Λισαβόνας, διαδικασία συναπόφασης). Η Κομισιόν και το Συμβούλιο είχαν επικαλεστεί λόγους «κατεπείγοντος», κάτι το οποίο όμως δεν προκύπτει, και που εξάλλου θα μπορούσε να είχε ικανοποιηθεί με ταχείες διαδικασίες του Ευρωκοινοβουλίου.

Ο Έλληνας ευρωβουλευτής και καθηγητής ευρωπαϊκού δικαίου είχε καταγγείλει δημόσια την παραβίαση και προαναγγείλει την προσφυγή. Στο ίδιο μήκος κύματος και μετά τις αντιδράσεις, η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κα Ρομπέρτα Μέτσολα είχε αποστείλει επιστολή στην Πρόεδρο της Κομισιόν, κα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με το ίδιο περιεχόμενο.

Σε σημερινές δηλώσεις του ο ευρωβουλευτής Νικόλας Φαραντούρης τόνισε:

«Από την πρώτη στιγμή προειδοποίησα ότι η απόφαση να παρακαμφθεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνιστά θεσμικό ολίσθημα. Δεν μπορεί να λαμβάνονται κολοσσιαίας σημασίας αποφάσεις – όπως ο Κανονισμός SAFE – χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση και κοινοβουλευτικό έλεγχο. Και ασφαλώς χωρίς την αυστηρή τήρηση του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Η επίκληση “έκτακτης ανάγκης” είναι προσχηματική και ανοίγει επικίνδυνους δρόμους. Η σημερινή απόφαση να παραπέμψουμε την υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ αποτελεί την θεσμική απάντησή μας και δικαιώνει τις ενστάσεις που διατύπωσα από την πρώτη στιγμή».

O Έλληνας ευρωβουλευτής είχε χαρακτηρίσει τον Κανονισμό SAFE «διπλή κερκόπορτα» για την είσοδο της Τουρκίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς ασφάλειας και άμυνας, χαρακτηρισμό που χρησιμοποίησε κατόπιν και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας απευχόμενος όπως είχε πει «ο Κανονισμός να αποτελέσει την “κερκόπορτα” για την Τουρκία».

Τι είναι ο Κανονισμός SAFE

Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2025/1106 του Συμβουλίου, της 27ης Μαΐου 2025, για τη θέσπιση της Δράσης για την Ασφάλεια στην Ευρώπη (SAFE) θέσπισε ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο “SAFE” (Security Action for Europe), με προϋπολογισμό 150 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και της αμυντικής ετοιμότητας των κρατών μελών. Το SAFE αποτελεί μέρος του ευρύτερου σχεδίου «Readiness 2030» και φιλοδοξεί να διαμορφώσει μια ευρωπαϊκή αγορά άμυνας με τη συμμετοχή και τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, σε κοινά σχήματα προμηθειών.

Η Επιτροπή επέλεξε ως νομική βάση το Άρθρο 122 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ, που προβλέπει λήψη αποφάσεων μόνο από το Συμβούλιο σε «έκτακτες περιστάσεις». Με το άρθρο αυτό αποκλείστηκε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από τη συναπόφαση, δηλαδή από τον καθορισμό του τρόπου διαχείρισης αυτών των τεράστιων κονδυλίων.

Η «αρχή της συναπόφασης» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Πρόκειται για τη νομοθετική διαδικασία έγκρισης νομοθετικών πράξεων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ από κοινού, κατόπιν πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η εν λόγω διαδικασία θεσπίζεται στο άρθρο 294 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ και αποτελεί την συνήθη νομοπαρασκευαστική διαδικασία της ΕΕ. Με τη Συνθήκη του Μάαστριχ και την καθιέρωση της διαδικασίας συναπόφασης, το Κοινοβούλιο έγινε συννομοθέτης, επί ίσοις όροις με το Συμβούλιο, εκτός από τις περιπτώσεις που προβλέπονται στις Συνθήκες, όπου εφαρμόζονται ειδικές νομοθετικές διαδικασίες. Η Συνθήκη της Λισαβόνας μετονόμασε τη διαδικασία συναπόφασης σε συνήθη νομοθετική διαδικασία και αύξησε τον αριθμό των τομέων πολιτικής στους οποίους εφαρμόζεται αυτή η διαδικασία, ενισχύοντας έτσι τις εξουσίες του Κοινοβουλίου. Σύμφωνα με τον ευρωβουλευτή και καθηγητή ευρωπαϊκού δικαίου Νικόλα Φαραντούρη, «η παράκαμψη του Κοινοβουλίου παραβιάζει τη Συνθήκη και η Ευρώπη δεν μπορεί να χτίζει την άμυνά της εις βάρος των αρχών της».