[ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ] Φαραντούρης στον ΟΗΕ: Οι παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου απ’ την Τουρκία δεν είναι διμερές ζήτημα

Στο περιθώριο των επαφών του στη Ν. Υόρκη, ο ευρωβουλευτής (the Left) Νικόλας Φαραντούρης, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στην έδρα του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη, για τη συνάντησή του με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και για τον δυνάμει ρόλο της ΕΕ στον διεθνή οργανισμό, μετά από την αποχώρηση των ΗΠΑ από σειρά υπηρεσιών και οργανισμών του ΟΗΕ.

Ο Έλληνας ευρωβουλευτής και καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου εκπροσωπεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο πλαίσιο του Υψηλού Επιπέδου Φόρουμ του ΟΗΕ για τους παγκόσμιους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs).

Στο περιθώριο των επαφών σας στη Ν. Υόρκη συναντηθήκατε με τον γεν. γραμματέα του ΟΗΕ, εκπροσωπώντας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ως ο συντάκτης και εισηγητής της Έκθεσης για τους παγκόσμιους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι βασικές προτεραιότητες για να διασφαλιστεί η υλοποίηση των Στόχων της Ατζέντας 2030;

«Η συνάντησή μου με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, κ. Α. Γκουτέρες, έγινε στο πλαίσιο του High Level Political Forum του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη σε μία εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία για τον Οργανισμό και τη διεθνή κοινότητα. Εκπροσωπώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως ο συντάκτης και εισηγητής της Έκθεσης για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs), που υπερψηφίστηκε με ευρύτατη πλειοψηφία 672 ψήφους επί 622 ψηφισάντων στην τελευταία Ολομέλεια στο Στρασβούργο, κάτι που μου έδωσε μεγάλη ικανοποίηση αλλά και ευθύνη. Οι παγκόσμιοι στόχοι αφορούν από τη μείωση των οικονομικών και περιφερειακών ανισοτήτων μέχρι την βιοποικιλότητα και από τα στοιχειώδη δικαιώματα των γυναικών και των νέων κοριτσιών μέχρι την πρόσβαση στο νερό, την υγεία, την εργασία κλπ.

Και έχω τη χαρά, αυτές τις μέρες, εδώ στη Νέα Υόρκη, να παρουσιάσω τη θέση του Ευρωκοινοβουλίου στο ανώτατο δυνατό επίπεδο εκπροσώπησης της διεθνούς κοινότητας. Προτεραιότητα σήμερα είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους διεθνείς θεσμούς. Αυτό σημαίνει: εποπτεία και λογοδοσία στη χρηματοδότηση, ενίσχυση της διαφάνειας και της συμμετοχής των ευάλωτων ομάδων και προώθηση συνεργειών ανάμεσα στις δημοκρατίες του Βορρά και του Νότου. Χρειαζόμαστε λιγότερα διακηρυκτικά κείμενα και περισσότερη δράση για τη βιωσιμότητα στην κοινωνία και την οικονομία για τον πλανήτη, την ανθρωπότητα και τις επόμενες γενιές».

Στο πλαίσιο της εντεινόμενης αποχώρησης των ΗΠΑ από διεθνείς οργανισμούς, θεωρείτε ότι η ΕΕ μπορεί να αναλάβει πιο ηγετικό ρόλο εντός του ΟΗΕ, τόσο πολιτικά όσο και θεσμικά;

«Ξεκάθαρα ναι. Η ΕΕ οφείλει να αναλάβει ηγετικό ρόλο εντός του ΟΗΕ για να εδραιώσει τη λογική του διεθνούς δικαίου και να προασπίσει τη διεθνή έννομη τάξη που αμφισβητείται από αναθεωρητικές δυνάμεις. Η αναδίπλωση των ΗΠΑ αφήνει ένα κενό που έχει την ευκαιρία να καλύψει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΕΕ και τα 27 κράτη μέλη μαζί, είναι πλέον οι μεγαλύτεροι χρηματοδότες του ΟΗΕ. Ως κοινότητα δικαίου, η Ευρώπη έχει τη θεσμική νομιμοποίηση αλλά και την ιστορική ευθύνη να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο. Όχι μόνο ως χρηματοδότης, αλλά και ως θεματοφύλακας της διεθνούς έννομης τάξης. Αυτό προϋποθέτει συνέπεια, στρατηγικό βάθος και θεσμική ετοιμότητα, την οποία οφείλει να καλλιεργήσει περισσότερο».

Πώς αξιολογείτε τη συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως πλέον βασικού χρηματοδότη του ΟΗΕ στην προώθηση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και της πολυμερούς συνεργασίας και διπλωματίας;

«Όπως τόνισα στις δηλώσεις μου μετά την συνάντηση με τον γενικό γραμματέα Γκουντέρες, η ΕΕ οφείλει και δικαιούται να αξιώνει την πιστή τήρηση του διεθνούς δικαίου. Και ως ο βασικός πλέον χρηματοδότης του ΟΗΕ, οφείλει και δικαιούται να απαιτεί τη στιβαρή παρέμβαση του Οργανισμού όταν το διεθνές δίκαιο παραβιάζεται. Ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου πρέπει να αποτελεί όχι μόνο θέση αρχής, αλλά προϋπόθεση για τη συνέχιση κάθε πολυμερούς συνεργασίας. Το γεγονός ότι η ΕΕ είναι πλέον ο βασικός χρηματοδότης του ΟΗΕ, δημιουργεί και μία ευθύνη επιρροής. Δεν μπορούμε να μένουμε παρατηρητές. Πρέπει να απαιτούμε στον ΟΗΕ με θεσμική αυτοπεποίθηση, την αυστηρή εφαρμογή του διεθνούς δικαίου και την ενεργοποίηση των μηχανισμών επιτήρησης όταν αυτό παραβιάζεται».

Αναφέρατε στις δηλώσεις σας «τη δράση της Τουρκίας που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο». Ποια ήταν η στάση του γεν. γραμματέα ΟΗΕ σε ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος;

«Ο γενικός γραμματέας γνωρίζει τα ζητήματα, αλλά είναι σημαντικό να αισθάνεται -τόσο ο ίδιος όσο και η διεθνής κοινότητα- ότι δεν είναι διμερή θέματα “ελληνικού ενδιαφέροντος” αλλά ευρωπαϊκού και παγκόσμιου ενδιαφέροντος ζητήματα παραβίασης του διεθνούς δικαίου. Η Τουρκία παραβιάζει το διεθνές δίκαιο σε σειρά θεμάτων: απειλή πολέμου (casus belli) στην Ελλάδα, παράνομη στρατιωτική κατοχή στην Κύπρο, τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, και τελευταία, προσπάθεια ηλεκτρικής διασύνδεσης με το ψευδοκράτος. Αυτά παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και έναντι της ΕΕ που στηρίζει οικονομικά και θεσμικά τον ΟΗΕ. Έτσι πρέπει να τίθενται τα ζητήματα. Αυτή θεωρώ είναι η ρεαλιστική αποτύπωση των διεθνών σχέσεων για τη ρεαλιστική και εν τέλει αποτελεσματική εφαρμογή του διεθνούς δικαίου. Διότι η επίκληση των διεθνών κανόνων από μόνη της δεν αρκεί για την εφαρμογή τους».

Δεδομένης της κρισιμότητας της συγκυρίας και της αστάθειας σε πολλές περιοχές του κόσμου, ποιος είναι ο ρόλος του ΟΗΕ στην αυστηρή εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου όταν αυτό παραβιάζεται, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της παράνομης κατοχής της Κύπρου και του τουρκο-λιβυκού μνημονίου;

«Όπως ανέφερα προηγουμένως, από μόνη της η επίκληση του διεθνούς δικαίου δεν αρκεί, διότι έχουμε περάσει άρδην στη λογική της ισχύος (και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις εις βάρος της διπλωματίας). Επομένως, χρειαζόμαστε μηχανισμούς εφαρμογής και στρατηγικές εναλλακτικές. Ούτε ο ΟΗΕ ούτε η ΕΕ μπορούν να ανέχονται παραβιάσεις της διεθνούς νομιμότητας, όπως η τουρκική απειλή πολέμου. Το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο αλλά και η συνεχιζόμενη κατοχή της Κύπρου συνιστούν κλασικές περιπτώσεις παραβίασης. Και εδώ, ο ρόλος της ΕΕ ως βασικού χρηματοδότη του ΟΗΕ μπορεί να είναι καθοριστικός. Όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της είναι σήμερα οι μεγαλύτεροι χρηματοδότες του ΟΗΕ, πρέπει να εισακουγόμαστε. Χρειαζόμαστε έναν ΟΗΕ (και μία ΕΕ μέσα σε αυτόν) λιγότερο θεατή και περισσότερο θεματοφύλακα. Αυτό είναι άλλωστε το πνεύμα της Έκθεσης που παρουσίασα εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και με αυτή τη λογική σκοπεύω να κινηθώ με τις θεσμικές ιδιότητες, όχι μόνο του εισηγητή των παγκόσμιων Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, αλλά και ως μέλος των Επιτροπών Προϋπολογισμού, Ασφάλειας και Άμυνας, Συνταγματικών Υποθέσεων και Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Και ασφαλώς ως μέλος της Διακοινοβουλευτικής Αντιπροσωπείας ΕΕ-ΗΠΑ».

Γ. Γαραντζιώτη

ΑΠΕ – ΜΠΕ